Pek çok yazım yarım kalıyor, kaldığı yerden devam ettiremiyorum çoğu zaman.
Yazı yazmak sürekli akan bir nehirden su doldurmaya benziyor benim için. Nehri durdurabilir misiniz? Ufacık ellerim, nehri nasıl durdursun?
Öte yandan bir nehirden değil de, bir gölden su içerseniz, zehirlenme ihtimaliniz büyük ölçüde artacaktır. Kafamda kelimeleri seçmiyorum. Belki de “seçemiyorum” demeliydim. Nehrin getirdiği ne ise, kaba da o dolmaz mı?
Nehirden akan suyun en güzel tarafı, temiz ve saf oluşu. Oysa günümüzde insanlar, göllerden su içiyor. Göl ve nehir bir metafor. Göl, ölü bilgi…
Bununla birlikte kovalarla su taşıyarak bir barajı dolduramazsınız veya bir gölcük oluşturamazsınız. Benzer şekilde, bir gölden getirdiğiniz su ile başka bir “gölcük” oluşturursanız, bunun da suyu kirli olacaktır.
Peki ya tüm bunlar ne demek? Şöyle:
Göl, “biriktirilmiş” bilgiyi temsil eder. Mesela bilimsel bilgi, “biriktirilmiş” niteliktedir. Bir baraj gibi… Bu başlı başına “kötü” bir şey değildir. Keza dünyamızda göllere de ihtiyacımız var. Bu konuda “bilimsel bilgi gölümüz”ün temiz olması için, onu “akışa açık”, “nehrin akışı ile yenilenir” halde tutmamız kritik önem taşır.
Nehir, “akan” bilgiyi temsil eder. Nehir, Göl’ün aksine yanı başımızdadır. Ondan beslenmemiz için, uzaklara gitmemiz gerekmez. Zira, o zaten bize akar. Kulaklarımız, gözlerimiz ve diğer duyularımızdan beynimize sürekli veri akar. Bunları düşünce ve duygularımız ile işleriz. Sezgi ise hepsini harmanlar ve nereden gelip nereye gittiklerinin bilgisini keşfeder. İşte sezgisel bilginin nehri, yaşamın içinden sürekli bize akar. Daha doğrusu “yanı başımızdan” akar, gider. Onda yıkanırsanız sizi temizler. Susadıysanız elinizi uzatıp kabınıza su doldurabilirsiniz. O, insani yaşam tecrübesinin ve kalbimizin sesini dinlemenin bize getirdiği, vicdani bilgidir.
Nehir her daim oradadır. Hep akar, hiç durmaz. Bu gerçeğin karşısında insaoğlu tuhaf bir davranış örüntüsü sergileyebilir. Bilgi birikimi yaşamsal tecrübenin gerçekliğinden koparıldığı zaman, artık “gölcüğümüz kirlenmeye”, yani bilgi yozlaşmaya başlar. Bu durumda bilgi birikiminin, insani yaşam tecrübesi ile bağı bir şekilde kesilmiş/koparılmış demektir.
Bir süre sonra, gölde kirlenmeye başlayan su, insanı yavaş yavaş zehirlemeye başlar. Kirli göllerden su içmemeniz gerekir. Burada “içmek”, yaşamına/vücuduna katmak anlamında, kişinin yaşamına anlam katması eylemidir. Yani bunun için bir metafordur.
Uydurmanın Yasaları
Okuyucu “uydurmak” eylemini olumsuz yahut “gerçeklerin çarpıtılması” şeklinde anlamamalıdır. “Uy-du-r-mak” kelimesini “uyumlu hale getirmek” manasında, analojik yer değiştirmeyi ifade etmek için kullanıyoruz.
0.
Kendiliği itibariyle anlam barındırmayan hiçbir şey yoktur.
1.
Her kelime, her sembol, her metodoloji (bilimsel, felsefi, sanatsal vs…), her model ve formül, birer “uydurma”dır. Tarihin bir döneminde bir İnsanevladı, bunları “uydurmuş”tur.
2.
Birbirleri arasında bir uyum (uy-um), bir rabıta bulundurmayan iki şey, bir uydurmanın konusu olamaz. Bunun için bir örnek verirsek sanırım hem bu maddenin hem de önceki maddenin anlaşılması kolaylaşacaktır:
a)
Zaman, akar. Aynı zamanda Nehrin de akışı, zamanın akışı sayesinde vuku bulur.
b)
Zaman, akar. Aynı zamanda Biriken Bilgi de zamanın akışı sayesinde oluşur. Bir şeyin bir yerde birikmesi için, o şeyin önce oraya akmış olması gerekir. Demek ki Bilgi de Zaman ile akar.
c)
Zamanın Akışı, Nehrin Akışı ve Bilginin Akışı birbirleri ile uyum/rabıta içerisindedir. Nehrin Akışı ve Bilginin Akışı birbirleri ile uyumludur/rabıta halindedir, çünkü ikisini de aynı Hakikat, bu durumda Zamanın Akışı var eder. Bir şema ile gösterecek olursak:
Aynı Hakikat’in doğurduğu şeyler birbirleri ile uyumludur. Tamamen aynı şeyler olmasalar da; bu sayede bir “uydurma” (yani bir analoji) ile birinden ötekini açıklamak için faydalanabiliriz.
İnsan Aklı da, zaten bu “uydurma, bağlama” işlevi ile çalışır. Arapça’dan dilimize geçen bir kelime olan Akıl kelimesinin kökü olan akl, “bağlamak” anlamını barındırır. Tüm bunlar bizi 3. maddemize yönlendirir.
3.
Bir şeyleri, bir “uydurma” ile açıklayabilmemizin sebebi, her şeyin birbiri ile bağlantılı olmasıdır. Bu, dördüncü maddemizi doğurur.
4.
Hiçbir şey sadece “kendisi” değildir. Hiçbir nehir, sadece bir nehir değildir; hiçbir göl, sadece bir göl değildir; hiçbir bulut, sadece bir bulut değildir; hiçbir ağaç, sadece bir ağaç değildir… Bir şeyin, her şey ile bağlantılı oluşu; onun kendisine “aşkın” olan İlke’yi analojik olarak temsil edebilmesini, ve (su-bilgi benzerliği gibi) onunla diğer şeyler ile benzerlik kurulabilmesini sağlar.
Modern Değersizleştirme Akımı: “Sadece”cilik
Günümüzde “sadece” kelimesi maalesef bir çeşit aşağılama, değersizlik ifade etmek amacı ile kullanılıyor. Bu kelime, kimi insanların elinde bir oyuncak gibi, bir şeylerin değersizliğini kanıtlamak (!) için kullanılıyor. Birkaç örnek sayalım:
- “Sadece” bir ağaç, ne olmuş kestiysek?
- “Sadece” bir hayvan, kimin umurunda ona ne olduğu?
- Mutluluk “sadece” beynimizdeki hormon reaksiyonlarının sonucudur!
- “Sadece” bir kaldırım, “sadece” bir bahçe, “sadece” bir kimyasal reaksiyon, “sadece” …
Hatta son günlerde İnsan genlerinin yapay yollarla değiştirilmesi ve vücut uzuvlarının yapay olanlarla değiştirilmesi gündemde. Çünkü onlar için DNA “sadece” DNA, bir uzuv “sadece” bir uzuv.
