Her İnsan, bir Aile’ye doğar. Bu demektir ki, Hakk bizi belirli bir “konum”da konumlandırır. Bir şey olduğumuz için, başka bir şey olamayız. Var olmak bunu gerektirir.
Allah, Adil’dir. Öyle ki her insan içine doğduğu “konum”a göre sınanır. Hayat, acayip bir şeydir gerçekten. İlâhî Adalet’i, (“duygu yüklü-davranışsal” anlamında) “ahlâkî” bir nitelik gibi düşünmeye meylederiz, fakat aslında o, daha ziyâde bir çeşit fizik yasasına benzer. Daha doğrusu, denklemlerin eşitliğini sağlayan fizik ve matematik kuralları, Allah’ın Adl esmâsının bir tezâhürüdür. Yani, zıtlıkların birliğinden kaynaklanan, bir çeşit “dengelenme” ve kendi zıddı ile yüzleşmeye Adalet deriz. Bu sebepten, her insan, “göreli konum”u gereği, Adalet İlkesi’ne tâbidir.
Ne olduğumuzu, ne olmadığımız üzerinden tanımlarız; fakat er ya da geç, zıddımız olanla yüzleşmek zorunda kalırız. Onu anlamak ile, Bir’liğe iman ile sınanırız. Bu, aynı zamanda bizi merhamete yönlendirir. Ve tabii ki burada merhamet, adaleti dışlamaz. Fakat daha ziyâde zıddımızın bizim de içimizde potansiyel olarak mevcut olduğu anlayışından kaynaklanır.
Bilge, kötülüğü cezalandırır; edebi ve Hakk’ın koyduğu Sınır’lar ölçüsünde. Çünkü o, kendi içindeki kötülüğü de cezalandırır.
Rahman’ın Rahmet’i, varlıkları var eder; Hakk’ın Adalet’i ise onlar arasındaki Denge’yi tesis eder. Bir’lik esasında, ikisinin çelişmesi düşünülemez.
İnsan, Hakk’ın aynası oluşu ile, onun esmâlarının bir tecellîgâhıdır. Bu bağlamda, Mutmain Nefs, kendi “konum”unu anlamış ve insânî Sınır’larını idrâk etmiştir. Bu açıdan Adil’dir ve bunun mücâdelesini yaşar. Razı Olmuş Nefs ise, affetmeyi öğrenmiştir. Çünkü kötülük gördüğü kimselerin de “bulundukları konum”u anlayabilir hâle gelmiştir. Yani hâlden anlar, merhametlidir, ki bu Rahman’ın Rahmet’inin tecellîsidir. Ve tabii ki Adalet olmadan Merhamet de söz konusu olamaz.
Böylece Razı Olanlar, bize hatalarımızı görüp, ders alabileceğimiz bir Alan açarlar. Bizi kınamaz ve zihnen işgal etmez, özümüze ve Rabb’imize dönmemiz, kendimiz olmamız için desteklerler. Anlamak için dinlerler. Tabii ki, tekrar belirtecek olursak, bu Adalet İlkesi ile çelişmez.
18.05.2024
