Yaratıcı’nın ahlâkı, Zaman ile Seyir üzeredir. Bu demektir ki, bir Zaman Yolcusu olan İnsan da, Yaratıcısı’na uyduğu takdirde, ilerler ve yürür.
(Bahsettiğimiz “ilerleme”nin mânevi bir ilerleme olduğunu da belirtmiş olalım, ki bu tamamen Bireysel’dir.)
İlerlemeyen, yürümeyen, seyretmeyen ve okumayanın üzerinde tortular sıkışır. Bu “sıkışma”, Zaman ile artar, ve “darlık”a sebebiyet verir. “Darlık”lar ise, iyice artarak “felaket”lere dönüşür.
Bu sebepten Zaman’ın Peygamber’i, Kişi’leri “uyarır ve müjdeler”. Yaratıcı’nın ahlâkına uyarak, yürümeyi seçenlere huzuru ve cenneti, kalmayı seçip inat edenlere ızdırap ve cehennemin haberini verir. Keza Zaman’ın ve Oluş’un yasası budur.
Ayrıca belirtmekte fayda var: Allah, zalim değildir.
Zalike bima kaddemet yedake ve ennallahe leyse bi zallamin lil abid.
Bu, sizin ellerinizin takdim ettiği şey sebebiyledir. Ve şüphesiz, Allah kullarına zulmedici değildir.
Enfal/51, Ali İmran/182, Hac/10
O, Âlem’in Nizam’ını bu şekilde belirlemiştir, ki “insanın cezalandırılması” olarak algılanan mevzu, “insanın tavrının tam karşılığını görmesi”nden başka bir şey değildir. “Zulüm” ise, aynı zamanda “akan bir nehrin akışına engel olunması, doğasının bozulması” anlamını taşır.
Allah, insana verdiği seçim hakkı ile birlikte, ona Zaman ile Seyretmeyi emreder. (Yani okumayı.) Artık, “kendisini yeterli (müstağni) gördüğü için”; ilerlemeyi, gelişmeyi, hatalarını düzeltmeyi, hatalarını fark etmeyi, dönüşmeyi ve iyileşmeyi reddeden; kendi ektiğini biçer.
Kella innel insane le yatga.
En reahustagna.
İnne ila rabbiker ruc’a.Hayır, doğrusu insan tuğyan eder (azar)
Alak Suresi 6-8. Ayetler
Kendisini yeterli (müstağni) gördüğü için
Şüphesiz dönüş (rücu) Rabb’inedir.
Tüm bunlar Hakk’ın Birlik’inden kaynaklanan, Mutlak Adalet ve Mutlak Denge İlkeleri’nin bir tezahürüdür. “Uyarı ve müjde” ise, Kur’an’da sıkça rastlayabildiğimiz simetrilerden biri olup, Simetri İlkesi’ne tâbidir. Keza Birlik’in tam ifadesi, Zaman ile, yani Zaman’ın Seyri ile Birlik’e göreceli hâlde tecellî eden İkilik’i içerir. Bu “İkilik’in uyumlu Birlik’i”, Ahenk’i ve Ritim’i meydana getirir, ki Kur’an’ın Ahengi de bu uyumlu Hareket’ten kaynaklanır.
15.01.2024