Spinoza, 17. yüzyılın en büyük filozoflarından. Adeta felsefe tarihinde ve Avrupa toplumu için bir dönüm noktası…
Kitap Spinoza felsefesine bir giriş mahiyetinde yazılmış. Baruch Spinoza’nın hayatını, o zamanki yaşadığı çevreyi, onu ve felsefesini anlamak adına gerçekten önemli bilgiler paylaşıyor. Spinoza’nın kitaplarını okumadan önce bu kitabı okursanız Spinoza felsefesini anlamanız oldukça kolaylaşacaktır.
Evren, insan, etik, ahlak, doğru ve yanlışlar, Tanrı – Tabiat, Varoluş üzerine; kısacası Her Şey ve Varlık üzerine yazmış Spinoza. En önemli kitabı “Etika”. Bu kitabın asıl ismi ise “Geometrik Olarak Kanıtlanmış, Etika”.
Spinoza: Değişimin Öncüsü
Bilindiği üzere, 17. Yüzyıl Avrupa’sında papaz ve rahipler mutlak otorite sahibi idi. Rahip sınıfının sorgulanması ise tam bir tabu idi. Özgür düşünce, dini otorite tarafından, kendi gücünü mutlak kılmak amacı ile kısıtlanmıştı. Spinoza reis ise ortaçağ zihniyetine ve “Ruhban Sınıfı”na güzel tokatlar vurmuş. Peki nasıl mı vurmuş? Varlığı ve gerçeği akıl yoluyla sorgulayarak, keşfederek ve tabii ki bunları Kalem’i ile insanlarla paylaşarak.
Spinoza’nın isyanı Tanrı’nın kendisine değil, kendi kendilerini Tanrısal – Mutlak otorite sahibi ilan eden “gerçek kafirlere” karşı. Çünkü asıl kafirler, bize aklımızı kullanmamızı emreden Tanrı’nın sözlerine rağmen, Akıl’ın açığa çıkmasına engel olanlardır. Üstelik bir de bunu Tanrı’nın isteği üzere(!) yaptıklarını iddia ediyorlar… Zaten O’nu tanımayan, nasıl O’na kûlluk edebilir?
Onu bir Ate (dinsiz, kafir) olarak düşünen çokça insan olmuş olsa da, biraz ilim ve vicdan sahibi olan kimseler zaten bu iddialara ancak gülecektir. Maalesef Spinoza, “Din”in ne olduğunu bilmeyenler çoğunluk tarafından, bir dinsiz olarak görülüyor. Halbuki “Din”in evrensel ve zaman-ötesi bir olgu olduğunun farkında olanlar, Spinoza’nın hakiki niyet ve duygularını anlayacaktır diye düşünüyorum.
Okuma Tavsiyesi
Kitap yaklaşık 120 sayfa olsa da, uzunluğuna aldanmayın. Şahsen benim 100’üncü sayfaya gelmem birkaç ayımı aldı. Anlamak için bol bol not tutmanız, cümlelerin altını çizmenizi gerektiren bir kitap. Hatta akademik bile denilebilecek kadar detaylı bir şekilde yazılmış. Detay noktalara takılmadan da okunup, ana konun anlaşılabileceğini düşünüyorum.
Ayrıca kitapta bir sürü başka büyük filozoftan ve düşünce akımlarından da bahsediliyor. Konular biraz karışabiliyor dolayısıyla önemli yerlerin ve kişi isimlerinin altını çizmek oldukça önemli. Özellikle sizin de hafızanız benimki gibi zayıfsa, kitapta geçen isimlerin altını çizmezseniz aynı isimlerden tekrar bahsedildiğinde anlayamayabilirsiniz. Doğrusu bu açıdan biraz yorucu bir kitap, çünkü Spinoza ile birlikte bir yandan birçok farklı düşünür ve filozoftan da bahsediyor.
Arayan, aranan, araştıran, anlamak ve anlam bulmak için çaba sarf edenler için yazılmış bu kitap, Spinoza’nın kitapları da aynı şekilde.
Kitabımı pencere arasına takoz yapan ev sakinlerine de buradan selam olsun >:(
