Bu, Stoacı filozoflardan Epiktetos’un öğretilerini barındıran bir kitap. Aslında Platon ve Sokratesin ilişkisi gibi, bu kitabı da yazan Epiktetos değil, Epiktetos’un bir öğrencisi. Diatribai ve Enkheiridion olacak şekilde günümüze ulaşmış iki kitabı mevcut.
Öğrencisi ve bu kitapların yazarı olan Arrianus şöyle diyor:
“Ondan ne duyduysam, onun düşünce biçimini ve konuşmasındaki içtenliği kendim de ileride kullanmak üzere elimden geldiği kadar ve onun bir anı olarak muhafaza edilmesine çalışarak sözcüğü sözcüğüne yazıya döktüm.”
Diatribai, Epiktetos’un bire bir konuşmaları şeklinde yazılmış. Tam metnin ise günümüze 8 ciltten 4’ü ulaşabilmiş. Enkheiridion ise onun kısaltılmış bir özeti. Ayrıca Diatribai’yi bulmak pek kolay değil, Enkheiridion ise sanırsam daha popüler.
Diatribai’nin anlamı “Diyaloglar/Söylevler”, Enkheiridion’un ise anlamı ise “Rehber”.
Epiktetos 1. yüzyılda yaşamış (Sokrates’ten yaklaşık 400 sene sonra) ve Stoa felsefesinin önemli temsilcilerinden. Stoa felsefesi ise erdem, mutluluk, ahlak ve “güzel” yaşamı konu alıyor. Epiktetos’un düşünceleri de ayrıca Sokrates’in öğretilerini barındırır ve destekler nitelikte.
Stoacı felsefenin temel argümanı ise şu: “Kontrol edemediğin şeylerin seni etkilemesine izin vermez isen, kendinden başka hiçbir şey senin mutluluğuna mâni olamaz.” Dolayısıyla mutluluğun ancak erdem, ahlak, etik ile mümkün olduğunu söylüyor Stoa öğretisi.
Enkheiridion, kısa ama önemli ve derin bir kitap. Her felsefe kitabı gibi, üzerine düşünülerek okunması gerek. Kitap insanlara bir rehber niteliğinde olduğu için, belki de okumakla beraber hayatımızda uygulamalıyız Epiktetos’un öğretilerini.
Cicero, Seneca, Marcus Aurelius, Diyojen de Stoa felsefesinin önemli düşünürlerinden. Stoa felsefesini anlamak için bu düşünürlerin de yaşamlarını ve yazılarını okumak faydalı olacaktır.
