İnsanın psikolojik ihtiyaçları, her varlık yaratan Ontolojik İlke’ler ile tekabüliyet içindedir. Dolayısıyla bunlar “doğ’uş”tan gelen, “ya’ra’dılış”tan gelen ihtiyaçlardır.
Yaradılış kelimesinin kökenine daha yakından bakalım. Yarat-mak fiilinden türeyen bu kelimenin, bir adım daha derinine indiğimizde “yara”yı görürüz. Bu ise birkaç farklı açıdan görülebilir: “Yarılmanın, yarılarak açılmanın izi”; “ya-ra” ikilisi olarak Ra hecesinin çağrısı/zikri; ve “yâr”a, yani sevgiliye/Maşuk’a yöneliş, “yâr’a atılış”.
İşte “doğ’uş”, bunların hepsidir. Bu kelime incelemesi, keyfî gibi görünebilir kimisine. O yüzden hatırlatmak isteriz ki; Kelâm, “Dil’in ufkunu” keşfetmektir. Dil’in İmkân’I dahilinde bulunan, Anlatım’ı gerçekleştirmek için ortaya konulur. Fakat önceki yazılarımızdan birisnde bahsettiğimiz gibi, bu İmkân’lar da Varoluş’tan türer. Detayına girmeyelim. Bu özellikle Antik ve Kadim Kelime’ler söz konusu olduğunda böyledir. Çünkü bunlar Varoluş’un ilksel koşullarına daha yakından, yakînen bağlıdır.
Her cüzi varlık için, Yaradılış’ın ilk aşaması Rahman’ın Nefesi’dir. Bu, O’nun verdiği var olma hakkı ve Alan’ıdır. Cüzi varlıkın var olduğunun onaylanması, Ontolojik sürecin ilk adımıdır. (Ol, der oldurur. [Kün fe yekün.]) Temel Psikolojik ihtiyaçları, temel Ontolojik aşamalar ile tekâbüliyet içinde düşünebiliriz. Keza Nefs, Ruh’un dünyaya bakan yüzünden başka bir şey değildir. Kendilik ([Türkçe ve Arapça] Hakk, [Sanskritçe] Atma, [Çince] Tao) beşerî bireyselliğin cüzî varoluşundan (ve onun özel varoluş koşullarından) zuhur eder.
Dolayısıyla, benzer şekilde; Kendilik’in Ontolojik İlke’leri, Nefs’in Psikolojik ilkeleri-ihtiyaçları olarak zuhur eder. “İhtiyaç” kelimesi burada Kendilik’in Nefs olarak zuhurunu kayıtlayan ve Sınır’landıran ilkesel koşulları ifade eder.
O zaman diyebiliriz ki, ilk (ve en temel) psikolojik ihtiyaç, bireysel varlığın var olduğunun onaylanmasıdır. Bu, psikolojik tüm ihtiyaçların, tâbir yerindeyse “kök”ünü oluşturur. (Bunun için, “Allah (Yaratıcı) iman bekler”, de diyebiliriz. Açıkça görebiliriz ki; Yaratıcı’nın Ontolojik beklentisi, (Yaratılan’dan) Psikolojik düzeye de yansıyacak, buradan da tecelli edecektir.)
Doğuşumuzla (yani yaratılışımızla) birlikte, psikolojik ihtiyaçlarımız da başlar, ve hayatımız boyunca çeşitlenerek gelişmeye devam eder. Böylece, Yâr’a giden ve Yâr’dan gelen, Varoluş’un Sancısı ile yaralandığımız, Birlik’in yarığından çıkarak doğduğumuz, Büyüme yolculuğumuz ve Kendilik’in zuhuru başlamış olur.
13.07.2024
