Analiz nedir?
Analiz kavramı, pek çok Alan’da karşımıza çıkar: Matematik, Sanat, Müzik, Mühendislik, Ebediyat, Felsefe… Her Alan’da, o alanın (özgün) niteliklerine ve koşullarına yönelik bir anlam kazansa da, genel anlamda bir Analiz tanımlaması yapılabilir. Yani, bu kavramı, tüm Alan’lara hitap edebilecek şekilde, Cebir’sel ifadeler ile tanımlayabiliriz.
Öncelikle, analiz yapılabilmesi için, analizi yapılacak bir şeyin olması gerekir. Yani Analiz’in bir Nesne’si bulunur. Bundan sonra, Analiz temelinde bir Düşünce işidir, dolayısıyla bir Düşünce Süreci olarak da tanımlanabilir/ifade edilebilir. O zaman Nesne’si de Düşün’sel bir Nesne’dir [Intellectual Object]. Yani, Analiz bir Düşün’sel Nesne’yi gerektirir.
Peki, analiz için gerekli olan bu Düşün’sel Nesne’yi nasıl ediniriz? Bu, öncelikle duyularımız ile kavradığımız, yani duyumsadığımız somut bir nesnenin bir soyutlaması olabilir; veya Matematik’te olduğu/olabildiği gibi tamamen soyut bir kavram-nesne de olabilir.
Her şekilde, Analiz bir Düşünce Süreci olduğuna göre; bir Başlangıç’ı, bir Son’u ve bunların arasında bir Süreç Akışı bulunur. Bu, Analiz işleminin yansıdığı her Alan için geçerlidir, çünkü (her Süreç için geçerli olan) Cebir’sel bir zorunluluktur. O zaman, Analiz yaparken Düşünce’mizi – bu Süreç’in bütünlüğü içinde – Başlangıç-Son-Süreç ilişkisine yönlendiririz.
Analiz, Sentez’den farklı olarak, Süreç’in Adım’larını kavramayı içerir. Aslında, Zaman’ın Süreklilik’i gereği, her Süreç de süreklidir; dolayısıyla kesin(tili) ayrımlar içermez/içeremez. Bununla birlikte, Süreç (Algısı), belirli Aşama’lara ayrıştırılarak anlaşılabilir. Bu, mesela Yol’un sürekli ve kesintisiz olması, fakat üzerinde bulunan belirli istasyon ve/ya Manzara’ların fark edilebilmesine benzer. Kısacası, bunların yani Manzara’ların ayrı varlıklarının olması, Yol’un Bütünlük’ünü ve Süreklilik’ini bozmaz, onunla çelişmez.
Dolayısıyla, diyebiliriz ki; Analiz, bu Adım’ların/Aşama’ların sayılması işidir. Burada Saymak ile kastedilen, “Manzara’ların fark edilerek Algı’da kavranması (veya Algı’lanması)”dır. Süreç’in Aşama’larının bu kavranma süreci/işi, Yazım ile birleşerek bir Kavram Haritası oluşumuna yol açar; bunu tamamen Zihin’sel veya somut bir karşılığı olan (bir Kavram Haritası) olarak düşünebiliriz.
Analiz’in amacı, esasen bu Kavram Haritası’nın inşa edilmesi ve Süreç’in altında yatan Topografi’nin [Topo-graphia] (Arkhitektonik Katman Yapısı’nın)keşfi ve/ya dokümantasyonudur. Bu, mesela “Süreç Yönetimi”nde veya daha genel bir ifade ile Yolculuk sırasında büyük fayda sağlar.
31.07.2025
