Sembolleri anlamak için Akıl tek başına yeterli değildir, Sezgi gereklidir. Keza; beşeriyyetin bize aktardığı bilgi, pek çok kez ya eksik ya da hatalıdır. (Sezgi, öncelikle bu hatayı sezer.) Bu sebepten, “beşer sözü olmayan” bir Kelâm’a ihtiyaç duyarız. Bu Kelam ki, İç’sel Bilgi’ye dayanır ve peygamberler burada devreye girer. İslam’ın son kitabı olan Kur’an ı Kerim ve Son Nebi, Ayet’lerin İç’sel Bilgi’sini bize tebliğ eder. Öyle ki, o “beşer sözü değildir”, yani beşeriyyetin tarihsel/coğrafi/kültürel önyargılarından (“onların benzettiği şeylerden”) münezzehtir. Gene bu sebepten, sembollerin anlaşılması için Kur’an’ın Ruh’una başvururuz, ki sembolleri kendi nefsânî dürtülerimize göre algılama yanılgısına düşmeyelim.
Peki bu minvalde Kur’an’ın Ruh’unu aşikâr eden tümce nedir? “La ilahe illAllah, Muhammeden ResulAllah”. Şöyle ki…
“La ilahe illAllah” kelâmı, Görünen’i (Zâhir’i) Allah’a rücû’ ettirir. Yani deriz ki, bunun Yaratıcı’sı ve Kaynak’ı şüphesiz Allahû’teala’dır. O’ndan başka ilah yoktur; o zaman bu tecellî, yani sembol/işaret/ayet de O’ndandır.
İkinci kısım ise teşbih yönüdür, oysa birinci kısımda Allah’ı tenzih ederiz. “Muhammeden ResulAllah” kelâmı ise Görünmeyen’in (Bâtın’ın) tecellîsi olarak (Muhammedî) Hakikat’in irsâlini anlatır.
Bu iki yönün Tevhîdi ile Ayet’ler okunur, ki Hz. Peygamber de Ayetleri böyle okur: Yaradan Rabb’in adı ile… Yaradılış’ın hangi Manzara’sı olursa olsun, Nebevî Gelenek’te, önce bunun Yaratıcısı’na (yani Allah’a) rücû’ edilir. Sonra Allahuteala, bu Görünen’in hakikatini Kişi’de sırlar. Kelime i Tevhîd’in teşbih yönü ile de Sırr’ını irsâl eder, ki bu da Hakk’ın Kelâmı olur. Tartışmasız bir Vahiy’dir.
İşte bu şekilde okunan ayetler/semboller/işaretler açık ve hâkim (kuşatıcı) niteliktedir. Keza içinde beşerî-nefsânî hiçbir şey yoktur; başka bir ifade ile objektiftir.
Bu durumda (Hakk’ın) Kelâm(ı), Bâtın ile Zâhir’i Tevhîd eder (Bir’leştirir, buluşturur). Okumak hem bu kadar yüce bir şeydir, hem de bundan ibârettir. Bu sebepten ona Kelime i Tevhid (Bir’leştiren, buluşturan kelime) denilir ve Kur’an’ın Ruh’udur.
01.06.2025
