Her bir Ayet, (en kâmil biçimde) Allah’ın Zâtı’na rücu edilerek te’vil edilir. Şöyle ki, her Tecelli Hakk’tan(O Zât’tan)dır ve dolayısıyla her Ayet de o Zât’ın Kelâmı’dır. O, her şeyi kuşattığı için O’nun Kelâmı olan Kur’an da kuşatıcıdır; yani Kur’an’il Hâkim’dir (Hâkim-Kur’an’dır).
Şu hâlde; Ayet, tüm Ontolojik Mertebeleri kuşatır. Kur’an’ın mucizesi aynı zamanda “kolaylaştırılmış” olmasıdır. Bu kolaylaştırma, Hakk’ın Kelâmı’nı sade ve özlü biçimde ifade etmesidir. Öyle ki, sade ve özlü olan Kur’an aynı zamanda Metafizik Sırları zikretmekle birlikte Akl’ın anlayabileceği muhkem hükümleri de barındırır kendisinde. Böylece o, “Zâtı Âlî”den (“Hz. Ali”ye) “İnsan”a, Peygamber’in nefsinden hiçbir şey katmadan tebliğ ettiği Apaçık Kur’an’dır (Kur’an ı Mûbîn’dir).
Onu Zât’a rücu ettirerek te’vil ederiz; onun en kâmil tefsiri ise, Zaman’ın (Asr’ın) onun hükmünü izharıdır. Bunun bir çeşidi de, Zaman’ın Yolcu’su olan kâmil bir İnsan’ın, rücu eden Kelâm’ı belirli bir Nefs (Varlık) Manzarası’na yönelik yorumlamasıdır. Buna, İnsan-ı Kâmil’in Nazar’ı veya Okuması/Yazması da denilebilir. İşte ancak böyle bir okuma, hem bugünün hem de ahiretin okuması olabilir. Kalan okumalar-yazmalar, Asr’ın Hüsran’ı ile silinip gitmeye mahkûmdur. Böyle bir okuma/Kur’an, Kişi’nin benliğini derinden dönüştürdüğü için, Âhiret’e (Gelecek’e) de birlikte intikâl eder.
Sana okutacağız da unutmayacaksın
Ala Suresi 6-8. Ayeler
Allah’ın dilediği müstesna, O açığı da gizliyi de bilir
Ve sana en kolayı kolaylaştıracağız
Bunun ötesinde, bu okuma/Kur’an, Zât ile İnsan arasındaki sayısız Ontolojik Mertebeye yöneltilebilir. Böylece, belirli bir Varlık Manzarası’na Kur’an’ın Nûr’u yansır ve oranın cehâletini aydınlatır. Bunu, tâbî olduğumuz (İlâhî) İsim’e yönelik gerçekleştiririz; bu aynı zamanda Kişi’nin Yaratıcı (Öz) Kimlik’i olan Sabit Anlam’ı tarafından belirlenir.
İnsanın yazım, çizim, konuşma üslûbu bu şekilde kendisini izhar eder. O yüzden, bir dostum demişti ki, “İnsanı İnsan yapan üslûbudur”. Bu, Allah’ın her bir varlığı özel ve özgün olarak yaratmasındandır. Gene aynı sebepten, âşık olduğum kızdan “ikinci bir tane” yoktur.
12.05.2025
